आज का श्लोक, ’वासुदेवः’ / ’vāsudevaḥ’
___________________________________
’वासुदेवः’ / ’vāsudevaḥ’ - वसुदेव के पुत्र श्रीकृष्ण,
अध्याय 7, श्लोक 19,
बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान्मां प्रपद्यते ।
वासुदेवः सर्वमिति स महात्मा सुदुर्लभः ॥
--
(बहूनाम् जन्मनाम्-अन्ते ज्ञानवान् माम् प्रपद्यते ।
वासुदेवः सर्वम्-इति सः महात्मा सुदुर्लभः ॥)
--
भावार्थ :
बहुत से जन्मों (और पुनर्जन्मों) के बाद, अन्त के जन्म में तत्वज्ञान को प्राप्त हुआ मनुष्य मेरी ओर आकर्षित होता है, मुझे भजता है । ऐसा वह मनुष्य, जिसकी दृष्टि में सब कुछ केवल वासुदेव ही होता है, वह महात्मा अत्यन्त ही दुर्लभ होता है ।
--
टिप्पणी :
शाङ्कर-भाष्य में वासुदेव का अर्थ ’प्रत्यगात्मा’ कहा गया है ।
--
अध्याय 10, श्लोक 37,
वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि पाण्डवानां धनञ्जयः ।
मुनीनामप्यहं व्यासः कवीनामुशना कविः ।
--
(वृष्णीनाम् वासुदेवः अस्मि पाण्डवानाम् धनञ्जयः ।
मुनीनाम् अपि अहम् व्यासः कवीनाम् उशना कविः॥
भावार्थ :
वृष्णिवंशियों में वासुदेव (कृष्ण) हूँ, पाण्डवों में धनंजय (अर्जुन), मुनियों में वेदव्यास, तथा कवियो में उशना (शुक्राचार्य / दैत्य-गुरु) मैं (हूँ) ।
--
अध्याय 11, श्लोक 50,
सञ्जय उवाच :
इत्यर्जुनं वासुदेवस्तथोक्त्वा
स्वकं रूपं दर्शयामास भूयः ।
आश्वासयामास च भीतमेनं
भूत्वा पुनः सौम्यवपुर्महात्मा ॥
--
(इति-अर्जुनम् वासुदेवः तथा-उक्त्वा
स्वकम् रूपम् दर्शयामास भूयः ।
आश्वासयामास च भीतम्-एनम्
भूत्वा पुनः सौम्यवपुः महात्मा ॥)
--
अर्जुन से वासुदेव (भगवान् श्रीकृष्ण) ने इस प्रकार कहकर पुनः अपने निज (चतुर्भुज) स्वरूप का दर्शन दिया । भयभीत-चित्त अर्जुन के समक्ष महात्मा श्रीकृष्ण ने तब सौम्यरूप धारण कर अर्जुन को धीरज प्रदान किया ।
--
’वासुदेवः’ / ’vāsudevaḥ’ - (realizes Me as) vāsudeva, śrīkṛṣṇa.
Chapter 7, śloka 19,
bahūnāṃ janmanāmante
jñānavānmāṃ prapadyate |
vāsudevaḥ sarvamiti
sa mahātmā sudurlabhaḥ ||
--
(bahūnām janmanām-ante
jñānavān mām prapadyate |
vāsudevaḥ sarvam-iti saḥ
mahātmā sudurlabhaḥ ||)
--
Meaning :
After many births (and rebirths) in the last birth, the jñānavān / jñānī (Man who has attained the wisdom and Me as well) realizes Me as vāsudeva, The Consciousness Supreme, who abides ever in the hearts of all beings.
--
Chapter 10, śloka 37,
vṛṣṇīnāṃ vāsudevo:'smi
pāṇḍavānāṃ dhanañjayaḥ |
munīnāmapyahaṃ vyāsaḥ
kavīnāmuśanā kaviḥ |
--
(vṛṣṇīnām vāsudevaḥ asmi
pāṇḍavānām dhanañjayaḥ |
munīnām api aham vyāsaḥ
kavīnām uśanā kaviḥ||
--
Meaning :
Among the vṛṣṇī (the clan / lineage of kṛṣṇa), I AM vāsudeva (śrīkṛṣṇa), among pāṇḍav - dhanañjaya (arjuna), among sages I AM vyās (vedavyāsa) I AM, and of seer-poets (kavi) - uśanā / (śukrācārya / daitya-guru).
--
Chapter 11, shloka 50,
--
sañjaya uvāca :
ityarjunaṃ vāsudevastathoktvā
svakaṃ rūpaṃ darśayāmāsa bhūyaḥ |
āśvāsayāmāsa ca bhītamenaṃ
bhūtvā punaḥ saumyavapurmahātmā ||
--
(iti-arjunam vāsudevaḥ tathā-uktvā
svakam rūpam darśayāmāsa bhūyaḥ |
āśvāsayāmāsa ca bhītam-enam
bhūtvā punaḥ saumyavapuḥ mahātmā ||)
--
Meaning :
sañjaya said ;
Speaking thus to arjuna, vāsudeva (śrīkṛṣṇa) again showed to arjuna His usual form. Having thus resumed His Graceful and Elegent appearance, He comforted arjuna, who was so terrified a moment ago.
--
___________________________________
’वासुदेवः’ / ’vāsudevaḥ’ - वसुदेव के पुत्र श्रीकृष्ण,
अध्याय 7, श्लोक 19,
बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान्मां प्रपद्यते ।
वासुदेवः सर्वमिति स महात्मा सुदुर्लभः ॥
--
(बहूनाम् जन्मनाम्-अन्ते ज्ञानवान् माम् प्रपद्यते ।
वासुदेवः सर्वम्-इति सः महात्मा सुदुर्लभः ॥)
--
भावार्थ :
बहुत से जन्मों (और पुनर्जन्मों) के बाद, अन्त के जन्म में तत्वज्ञान को प्राप्त हुआ मनुष्य मेरी ओर आकर्षित होता है, मुझे भजता है । ऐसा वह मनुष्य, जिसकी दृष्टि में सब कुछ केवल वासुदेव ही होता है, वह महात्मा अत्यन्त ही दुर्लभ होता है ।
--
टिप्पणी :
शाङ्कर-भाष्य में वासुदेव का अर्थ ’प्रत्यगात्मा’ कहा गया है ।
--
अध्याय 10, श्लोक 37,
वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि पाण्डवानां धनञ्जयः ।
मुनीनामप्यहं व्यासः कवीनामुशना कविः ।
--
(वृष्णीनाम् वासुदेवः अस्मि पाण्डवानाम् धनञ्जयः ।
मुनीनाम् अपि अहम् व्यासः कवीनाम् उशना कविः॥
भावार्थ :
वृष्णिवंशियों में वासुदेव (कृष्ण) हूँ, पाण्डवों में धनंजय (अर्जुन), मुनियों में वेदव्यास, तथा कवियो में उशना (शुक्राचार्य / दैत्य-गुरु) मैं (हूँ) ।
--
अध्याय 11, श्लोक 50,
सञ्जय उवाच :
इत्यर्जुनं वासुदेवस्तथोक्त्वा
स्वकं रूपं दर्शयामास भूयः ।
आश्वासयामास च भीतमेनं
भूत्वा पुनः सौम्यवपुर्महात्मा ॥
--
(इति-अर्जुनम् वासुदेवः तथा-उक्त्वा
स्वकम् रूपम् दर्शयामास भूयः ।
आश्वासयामास च भीतम्-एनम्
भूत्वा पुनः सौम्यवपुः महात्मा ॥)
--
अर्जुन से वासुदेव (भगवान् श्रीकृष्ण) ने इस प्रकार कहकर पुनः अपने निज (चतुर्भुज) स्वरूप का दर्शन दिया । भयभीत-चित्त अर्जुन के समक्ष महात्मा श्रीकृष्ण ने तब सौम्यरूप धारण कर अर्जुन को धीरज प्रदान किया ।
--
’वासुदेवः’ / ’vāsudevaḥ’ - (realizes Me as) vāsudeva, śrīkṛṣṇa.
Chapter 7, śloka 19,
bahūnāṃ janmanāmante
jñānavānmāṃ prapadyate |
vāsudevaḥ sarvamiti
sa mahātmā sudurlabhaḥ ||
--
(bahūnām janmanām-ante
jñānavān mām prapadyate |
vāsudevaḥ sarvam-iti saḥ
mahātmā sudurlabhaḥ ||)
--
Meaning :
After many births (and rebirths) in the last birth, the jñānavān / jñānī (Man who has attained the wisdom and Me as well) realizes Me as vāsudeva, The Consciousness Supreme, who abides ever in the hearts of all beings.
--
Chapter 10, śloka 37,
vṛṣṇīnāṃ vāsudevo:'smi
pāṇḍavānāṃ dhanañjayaḥ |
munīnāmapyahaṃ vyāsaḥ
kavīnāmuśanā kaviḥ |
--
(vṛṣṇīnām vāsudevaḥ asmi
pāṇḍavānām dhanañjayaḥ |
munīnām api aham vyāsaḥ
kavīnām uśanā kaviḥ||
--
Meaning :
Among the vṛṣṇī (the clan / lineage of kṛṣṇa), I AM vāsudeva (śrīkṛṣṇa), among pāṇḍav - dhanañjaya (arjuna), among sages I AM vyās (vedavyāsa) I AM, and of seer-poets (kavi) - uśanā / (śukrācārya / daitya-guru).
--
Chapter 11, shloka 50,
--
sañjaya uvāca :
ityarjunaṃ vāsudevastathoktvā
svakaṃ rūpaṃ darśayāmāsa bhūyaḥ |
āśvāsayāmāsa ca bhītamenaṃ
bhūtvā punaḥ saumyavapurmahātmā ||
--
(iti-arjunam vāsudevaḥ tathā-uktvā
svakam rūpam darśayāmāsa bhūyaḥ |
āśvāsayāmāsa ca bhītam-enam
bhūtvā punaḥ saumyavapuḥ mahātmā ||)
--
Meaning :
sañjaya said ;
Speaking thus to arjuna, vāsudeva (śrīkṛṣṇa) again showed to arjuna His usual form. Having thus resumed His Graceful and Elegent appearance, He comforted arjuna, who was so terrified a moment ago.
--
No comments:
Post a Comment