Sunday, September 7, 2014

आज का श्लोक, ’वचः’ / ’vacaḥ’

आज का श्लोक, ’वचः’ / ’vacaḥ’ 
_________________________

’वचः’ / ’vacaḥ’ - वचन को, शब्दों को,

अध्याय 2 , श्लोक 10

तमुवाच हृषीकेशः प्रहसन्निव  भारत ।
सेनयोरुभयोर्मध्ये विषीदन्तमिदं वचः
--
(तम् उवाच हृषीकेशः प्रहसन्-इव भारत ।
सेनयोः उभयोः मध्ये विषीदन्तम् इदम् वचः ॥)
--
भावार्थ :
हे भारत (हे भरतवंशी धृतराष्ट्र)! दोनों सेनाओं के बीच, विषाद में डूबे, उस (अर्जुन) को हृषीकेश (श्रीकृष्ण) ने मानों हँसते हुए कह रहे हों, यह वचन कहे ।
--
अध्याय 10, श्लोक 1,

भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः
यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥
--
(भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः
यत्ते अहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥)
--
भावार्थ :
हे महाबाहु (अर्जुन!) पुनः तुम्हारे लिए प्रिय, मेरे ये श्रेष्ठ वचन सुनो जिन्हें मैं तुम्हारे कल्याण की कामना से तुमसे कहने जा रहा हूँ।
--
अध्याय 11, श्लोक 1,

अर्जुन उवाच :

मदनुग्रहाय परमं गुह्यमध्यात्मज्ञानसञ्ज्ञितम् ।
यत्त्वयोक्तं वचस्तेन मोहोऽयं विगतो मम ॥
--
(मदनुग्रहाय परमम् गुह्यम् अध्यात्मज्ञानसञ्ज्ञितम् ।
यत् त्वया उक्तम् वचः तेन मोहः अयम् विगतः मम ॥)
--
भावार्थ :
अर्जुन बोले :
(हे कृष्ण!) मुझ पर अनुग्रह करने के लिए आपने अध्यात्मविषयक परम रहस्यमय जो वचन कहे, उनसे मेरा यह मोह (संशय) मिट गया ।
--
अध्याय 18, श्लोक 64,
--
सर्वगुह्यतमं भूयः शृणु मे परमं वचः
इष्टोऽसि मे दृढमिति  ततो वक्ष्यामि ते हितम् ॥
--
(सर्वगुह्यतमम् भूयः शृणु मे परमम् वचः
इष्टः असि मे दृढम् इति  ततः वक्ष्यामि ते हितम् ॥)
--
भावार्थ :
यद्यपि यह ज्ञान सर्वाधिक गूढ और गूढतम है, तथापि  मैं पुनः एक बार तुमसे ये तुम्हारे लिए परम हितकारी वचन कह रहा हूँ। मेरे इन वचनों को सुनो ( हे अर्जुन!) क्योंकि तुम मेरे इष्ट हो, दृढ और परम भक्त हो।
--

’वचः’ / ’vacaḥ’ - words

Chapter 2, śloka 10,

tamuvāca hṛṣīkeśaḥ
prahasanniva  bhārata |
senayorubhayormadhye
viṣīdantamidaṃ vacaḥ ||
--
(tam uvāca hṛṣīkeśaḥ
prahasan-iva bhārata |
senayoḥ ubhayoḥ madhye
viṣīdantam idam vacaḥ ||)
--
Meaning :
(sañjaya, addressing dhṛtarāṣṭra, said thus,)
O bhārata (descendant of King bharata)! In the midst of the two armies, hṛṣīkeśaḥ (śrīkṛṣṇa) spoke with a gesture, as if with a wry grin, to grief-stricken arjuna, these words...,
--
Chapter 10, śloka 1,

bhūya eva mahābāho
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
yatte:'haṃ prīyamāṇāya
vakṣyāmi hitakāmyayā ||
--
(bhūya eva mahābāho
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
yatte ahaṃ prīyamāṇāya
vakṣyāmi hitakāmyayā ||)
--
Meaning :
Arjuna! Because you are very dear to me, Listen again to my these Supreme words, that I will say to you, and which will make you very happy, for your benefit.
--
Chapter 11, śloka 1,

arjuna uvāca :

madanugrahāya paramaṃ
guhyamadhyātmajñānasañjñitam |
yattvayoktaṃ vacastena
moho:'yaṃ vigato mama ||
--
(madanugrahāya paramam
guhyam adhyātmajñānasañjñitam |
yat tvayā uktam vacaḥ tena
mohaḥ ayam vigataḥ mama ||)
--
Meaning :
arjuna said :
(O kṛṣṇa!) Being gracious to me, You have taught me through your words the Supreme secret of the knowledge related to the spiritual, and my delusion is dispelled .  
--
Chapter 18, śloka 64,

sarvaguhyatamaṃ bhūyaḥ
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
iṣṭo:'si  me dṛḍhamiti
tato vakṣyāmi te hitam ||
--
( sarvaguhyatamaṃ bhūyaḥ
śṛṇu me paramam vacaḥ |
iṣṭaḥ asi me dṛḍham iti
tataḥ vakṣyāmi te hitam ||)
--

Meaning :
O Arjuna! Now once again listen to my most secret wisdom that I am revealing before you, for your ultimate good and benefit only, because you are extremely dear to me.
--

No comments:

Post a Comment