Sunday, September 7, 2014

आज का श्लोक, ’वक्ष्यामि’ / ’vakṣyāmi’

आज का श्लोक, ’वक्ष्यामि’ / ’vakṣyāmi’  
______________________________

’वक्ष्यामि’ / ’vakṣyāmi’ - कहूँगा,

अध्याय 7, श्लोक 2,

ज्ञानं तेऽहं सविज्ञानमिदं वक्ष्याम्यशेषतः ।
यज्ज्ञात्वा नेह भूयोऽन्यज्ज्ञातव्यमवशिष्यते ॥
--
(ज्ञानम् ते अहम् सविज्ञानम् इदम् वक्ष्यामि अशेषतः ।
यत् ज्ञात्वा न इह भूयः अन्यत् ज्ञानतव्यम् अवशिष्यते ॥)
--
भावार्थ :
मैं इस गूढ आत्मज्ञान को, और इसकी प्राप्ति जिस विधि से होती है उस प्रक्रिया को उसके सम्पूर्ण विज्ञान-सहित क्रमबद्ध रीति से तुमसे यथावत् इस प्रकार कहूँगा, जिसे जान लेने के पश्चात् जानने हेतु जगत् में जानने योग्य और कुछ, शेष नहीं रह जाता ।
--
अध्याय 8, श्लोक 23,

यत्र काले त्वनावृत्तिमावृत्तिं चैव योगिनः ।
प्रयाता यान्ति तं कालं वक्ष्यामि भरतर्षभ ॥
--
(यत्र काले तु अनावृत्तिम् आवृत्तिम् च एव योगिनः ।
प्रयाता यान्ति तम् कालम् वक्ष्यामि भरतर्षभ ॥)
--
भावार्थ :
जिस काल (अवस्था, स्थिति, मार्ग) में शरीर को त्यागकर जानेवाले योगी पुनः मनुष्य देह में जन्म नहीं लेते, अथवा पुनः मनुष्य देह में जन्म लेते हैं, हे भरतर्षभ (अर्जुन) ! उस काल (मार्ग) के विषय में कहूँगा ।
--
अध्याय 10, श्लोक 1,

भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः ।
यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥
--
(भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः ।
यत्ते अहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥)
--
भावार्थ :
हे महाबाहु (अर्जुन!) पुनः तुम्हारे लिए प्रिय, मेरे ये श्रेष्ठ वचन सुनो जिन्हें मैं तुम्हारे कल्याण की कामना से तुमसे कहने जा रहा हूँ।
--
अध्याय 18, श्लोक 64,
--
सर्वगुह्यतमं भूयः शृणु मे परमं वचः ।
इष्टोऽसि मे दृढमिति  ततो वक्ष्यामि ते हितम् ॥
--
(सर्वगुह्यतमम् भूयः शृणु मे परमम् वचः ।
इष्टः असि मे दृढम् इति  ततः वक्ष्यामि ते हितम् ॥)
--
भावार्थ :
यद्यपि यह ज्ञान सर्वाधिक गूढ और गूढतम है, तथापि  मैं पुनः एक बार तुमसे ये तुम्हारे लिए परम हितकारी वचन कह रहा हूँ। मेरे इन वचनों को सुनो ( हे अर्जुन!) क्योंकि तुम मेरे इष्ट हो, दृढ और परम भक्त हो।
--

’वक्ष्यामि’ / ’vakṣyāmi’ - (I shall) speak,

Chapter 7, śloka 2,

jñānaṃ te:'haṃ savijñānam-
idaṃ vakṣyāmyaśeṣataḥ |
yajjñātvā neha bhūyo:'nyaj-
jñātavyamavaśiṣyate ||
--
(jñānam te aham savijñānam
idam vakṣyāmi aśeṣataḥ |
yat jñātvā na iha bhūyaḥ
anyat jñānatavyam avaśiṣyate ||)
--
Meaning :
I shall enunciate for you the whole procedure through which one attains the Supreme knowledg of Self / Brahman. Having learned this, there is nothing else one need to know in this world.
--
Chapter 8, śloka 23,

yatra kāle tvanāvṛtti-
māvṛttiṃ caiva yoginaḥ |
prayātā yānti taṃ kālaṃ
vakṣyāmi bharatarṣabha ||
--
(yatra kāle tu anāvṛttim
āvṛttim ca eva yoginaḥ |
prayātā yānti tam kālam
vakṣyāmi bharatarṣabha ||)
--
Meaning :
O bharatarṣabha (arjuna)! I shall speak you about the path that is followed by those yogī s that have discarded the physical body and accordingly either return not in a new birth in another human body, or return and born in such a next birth in a human body.
--
Chapter 10, śloka 1,

bhūya eva mahābāho
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
yatte:'haṃ prīyamāṇāya
vakṣyāmi hitakāmyayā ||
--
(bhūya eva mahābāho
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
yatte ahaṃ prīyamāṇāya
vakṣyāmi hitakāmyayā ||)
--
Meaning :
O mahābāho (One of mighty arms) Arjuna! Because you are very dear to me, Listen again to my these Supreme words, that I will say to you, and which will make you very happy, for your benefit.
--
Chapter 18, śloka 64,

sarvaguhyatamaṃ bhūyaḥ
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
iṣṭo:'si  me dṛḍhamiti
tato vakṣyāmi te hitam ||
--
(sarvaguhyatamam bhūyaḥ
śṛṇu me paramaṃ vacaḥ |
iṣṭaḥ asi me dṛḍham iti
tataḥ vakṣyāmi te hitam ||)
--

Meaning :
O Arjuna! Now once again listen to my most secret wisdom that I am revealing before you, for your ultimate good and benefit only, because you are extremely dear to me.
--

No comments:

Post a Comment